feature

FEATURE                                                                                      

Kerajinan Khas Desa Tenganan Pulau Bali

Gambar 1. Kahananing desa Tenganan.

Tenganan inggih menika salah sawijining desa ingkang alit ing Kecanatan Manggis, Kabupaten Karangasem, kirang langkung 65 kilometer saking kitha Denpasar, pulau Bali. Desa menika kasebat tetep keguh ing sajroning arus gantosing zaman ingkang pesat mawi teknologi informasi.

Desa menika wiyaripun kirang langkung 1.496,002 hektar, sakmenika  kaliyan Otonomi Daerah dipunperang dados dhaerahipun kirang langkung wonten 600 jiwa.

Gambar 2. Kain grinsing

Desa Tenganan identikkaliyan kain gringsing. Sampun cumepak wonten ing caket panggenan mlebetipun pengunjung, langsung wonten saking regi Rp 400.000 dumugi jutaan rupiah. Boten kaget, puntandingaken kaliyan kain-kain wonten ing pabrik-pabrik ingkang wonten ing toko-toko tekstil, pun sawang sepisan menika sampun ketingal saben lembar kain gringsing inggih menika lembaripun sae sanget amargi dipundamel mawi asta.

Regi ingkang awis menika ambanipun namung kayata sadawanipun selendang. Regi menika saged kasebat awis, ugi boten awis, amargi kain gringsing menika namung dipunproduksi ing Tenganan. Damelipun mbetahaken wekdal ingkang lami, amargi warni ingkang dipunngge menika saking woh-wohan kanthi proses ingakang khusus.

Warni abrit, tuladhanipun saking woh sunti saking Nusa Penida. Warna kuning saking minyak kemiri. Supados warni saged mlebet ing dalem sela-salening bolah, prosesipun dangu. Warna kuning supados saged ketingal menika mawi proses setunggal wulan pitung dinten. Warna abrit, mbetahaken proses tigang dinten. Saklajengipun, sedayanipun mbetahaken proses ingkang dangu (cuci-jemur-simpan) tigang wulan.

Miturut Penglingsir Desa Adat Tenganan Pegringsingan sanesipun, Jro Mangku Widia, wonten sejumlah motif kain gringsing inggih menika lubeng, wayang putri, wayang kebo, cecempakan, cemplong, dingding sigading, dingsing ai, pepare, pat likur, pedang dasa, semplang, cawet, anteng dan lainnya. Motif-motif menika nggadhahi simbol piyambak mawi simbol-simbol ingkang tuladhanipun tapak dara (tanda silang) lan sakpiturutipun.

Kain gringsing asring dipunginakaken minangka ageman adat ing sajroning lampahing upakara. Ing dalem Usaba Sambah ingkang sabensasi kaping gangsal miturut penanggalan Tenganan, sagedipun wonten ing sasi Juni-Juli, para daha teruna (muda-mudi) kedah ngagem kain gringsing. Kain gringsing menika ingkang damel para generasi muda Tenganan menika ketingal bersahaja saat menari Rejang Abua.

Gambar 3. Seratan carios wayang            Gambar 4. Seratan pulau Bali

Gambar 5. Hiasan dinding                  Gambar 6. Griya adat mawi Atap ron kelapa

Kerajian khas ingkang sanesipun inggih menika atapgriyanipun ingkang kadamel mawi ron kelapa, seratan asta ing ron tal, hiasan dinding saking kayu.

 Atap griyanipun warga desa Tengahan menika kadamel mawi ron kelapa ingkang sampun tua lajeng dipunanyam. Anyaman ron menika saged dipunagem gangsal warsa. Dados mawi gotong-royong warga desa Tengahan nggantos atap griyanipun saben gangsal warsa sepindah.

Seratan asta mawi ron tal, damelipun wonten ingkang mbetahaken wekdal sekedik lan wonten ugi ingkang dangu, beda-beda miturut tingkat kerumitan seratanipun. Wujud seratanipun wonten arupi gambar pulau Bali, carios tokoh wayang, lan taksih kathah sanesipun. Basa ingkang dipunginakaken ing seratan menika wonten kathah jinisipun, tuladhanipun mawi basa Bali, basa Indonesia, basa Inggris, basa Jerman, lan basa Walandi.

Hiasan dinding mawi kayu menika wonten kathah wujud lan warninipun. Hiasan menika wonten ingkang awujud kewan (cecek lan gajah), topeng-topeng leak, penari mawi rasukan adat Bali.